Eş anlamlı sözcükler nedir? Zıt anlamlı sözcükler nedir? Eş sesli sözcükler nedir? Kökteş sözcük nedir ? Somut ve soyut anlamlı sözcükler nedir? Nicel ve nitel anlamlı sözcükler nedir? Yansıma sözcükler nedir?
Merhaba arkadaşlar. Bugün sözcükte anlam ilişkilerini sizlere anlatacağım. Sınavda genel olarak bu konuyla ilgili doğrudan veya paragraftan hareketle dolaylı olarak soru çıkabilmektedir. Bu yüzden önemli bir konudur. Genel olarak basit bir konu gibi gözükse de bazı sorularda öğrencilerin zorlanabildiği de görünmektedir.
a-) Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler
Yazılışları farklı olduğu halde aynı anlamı karşılayan kelimelere eş anlamlı sözcükler denir.
Örnek: Meteorolojiye göre bugün yağmur yağma olasılığı (ihtimali) varmış.
-Sokaktaki yoksul (fakir) adama kurabiyelerin yarısını vermiş.
NOT: Bir sözcüğün eş anlamlısı kullanıldığı cümleye göre değişiklik gösterir. Yani bir sözcüğün birden fazla ve farklı eş anlamlısı olabilir.
En sağlam (dayanıklı) tuğlayı bana vermiş.
Bence de bu iş çok sağlam (güvenilir) , korkmana gerek yok.
Gördüğümüz üzere "sağlam" sözcüğü iki farklı cümlede başka kelimelerin eş anlamlısı konumundadır.
b-) Zıt (Karşıt) Anlamlı Sözcükler
Aynı anlam kapsamında yer almalarına rağmen anlamca birbirine en uzakta bulunan sözcüklere karşıt anlamlı sözcükler denir.
Örnek: Büyük-Küçük Az-Çok İleri-Geri Er-Geç En-Boy Uzak-Yakın
NOT: Bir sözcüğün olumsuzu o sözcüğün karşıt anlamlısı değildir.
Örneğin akıllı sözcüğünün olumsuzu akılsız sözcüğü zıt anlamlısı sayılmamaktadır. Akıllı sözcüğünün zıt anlamlısı delidir.
NOT 2: Eş anlamlıda olduğu gibi zıt anlamlı sözcüklerde de kullanılan sözcüğün zıt anlamlısı cümleye göre değişebilmektedir.
Ben geldiğimde zaten kutunun kapısı açıktı. (Kapalı)
Duvarın rengi çok açık olmuştu. (Koyu)
c-) Sesteş (Eş Sesli) Sözcükler
Yazılışları aynı olmakla beraber aralarında hiçbir anlam ilişkisi (temel anlam, yan anlam, mecaz anlam) bulunmayan sözcüklere sesteş sözcükler denir.
Örnek: Üşüdüğü için dışarı çıkıp odun kırdı.
Buraya gelir gelmez kır kokusunu adeta içimde hissettim.
d-) Kökteş Sözcükler
Hem isim hem de fiil olarak kullanılabilen aynı zamanda aralarında anlam ilişkisi de bulunan kelimelere kökteş sözcükler denir.
Örnek: Bu kitabın çok eski olduğu her halinden belliydi.
Tüm yeni eşyaların kaderidir aslında eskimek.
e-) Nicel ve Nitel Anlamlı Sözcükler
Sayılabilen, ölçülebilen yani azalıp ve çoğalabilen kavramlara nicel anlamlı sözcükler denir
Kendine dört odalı ve büyük bir ev kiralamıştı. (Buradaki büyük ve dört sayısı azalıp çoğalabileceği için nicel sözcüklerdir.)
Sayılamayan, ölçülemeyen yani bir sayıdan çok durum belirten kavramlara nitel sözcükler denir.
Büyük adam olacak bu çocuk ileride.
f-)Soyut ve Somut Sözcükler
Beş duyu organımızdan herhangi biriyle algılanabilen kavramları, nesneleri karşılayan sözcüklere somut anlamlı sözcükler, beş duyu organımızla kavrayamadığımız nesneleri karşılayan sözcüklere ise soyut anlamlı sözcükler denir.
Bugün hava çok açık. (Somut)
Dün geceki rüyamı daha önce de gördüğümü hatırladım birden. (Soyut)
g-) Yansıma Sözcükler
Doğadaki seslerin taklit yoluyla dilimize kazandırılmış halidir. Doğadaki bu sesler canlı veya cansız varlıklardan çıkabilir ve bu sözcükler isim köklü sözcüklerdir.
İki kadın kendi aralarında fısır fısır konuşuyorlardı.
Kapının gıcırtısı dün gece beni çok rahatsız etti.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder